| I. Giới thiệu:
Mỗi một vùng quê một miền sơn thủy đều gắn liền với nhiều truyền thuyết về các lễ hội dân gian truyền thống, những truyền thuyết và lễ hội ấy cứ nối dài theo năm tháng xây dựng nên một nét văn hóa rất đặc trưng của làng quê Việt Nam. Và ở vùng sông nước Thu Bồn cũng vậy, người dân Thu Bồn thường nhắc tới Bà Thu Bồn với lòng thành kính thiêng liêng, làm cho truyền thuyết về Bà vốn đã hư ảo nay lại càng hư ảo hơn hàm chứa nhiều lớp văn hóa sớm muộn, đa nghĩa.
Lễ hội Bà Thu Bồn, đã có hàng trăm năm trước nhưng rồi trải qua mấy chục năm chiến tranh vệ quốc kéo dài, dân làng phiêu bạt, làng xóm tiêu điều, lăng tẩm bị chiến tranh tàn phá. Sau ngày quê hương giải phóng, lăng Bà mới được tu sửa thờ cúng, lễ hội hàng năm dần dần được khôi phục.
Lễ hội thường tổ chức lớn vào những năm có sự kiện "Hành trình di sản” của tỉnh Quảng Nam. Vì khi đó kinh phí tổ chức do tỉnh, huyện cấp còn những năm còn lại thì kinh phí do xã và nhân dân đóng góp. Tuy nhiên, hằng năm người dân nơi đây vẫn tổ chức lễ dù lớn hay nhỏ.
II. Khả năng tiếp cận:
- Làng Thu Bồn, xã Duy Tân, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam.
- Cách trung tâm thị trấn Nam Phước 30 km về phía tây nam.
- Loại đường giao thông: đường nhựa.
- Phương tiện lớn nhất có thể đến: xe 50 chỗ.
III. Thời gian:
11-12/02 Âm lịch.
IV. Không gian:
Lễ hội diễn ra ở các địa điểm sau:
- Lăng Bà Thu Bồn, làng Thu Bồn, xã Duy Tân, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam.
- Dinh Bà thuộc thôn Trung An, Quế Trung, Quế Sơn.
- Phường Rạnh, thượng nguồn sông Thu Bồn ( lễ rước nước).
- Dọc hai bên bờ sông Thu đoạn đi qua xã Duy Tân ( đêm hội lửa thiêng và hoa đăng trên sông).
V. Mục đích lễ hội:
Đây là lễ hội dân gian truyền thống lâu đời của cư dân trong vùng nhằm tưởng nhớ Bà Thu Bồn. Bà là hiện thân của tình thương yêu, đùm bọc lẫn nhau, vươn lên chiến thắng thiên tai, địch hoạ, có công đức đối với cư dân trong vùng.
Lễ hội bà Thu Bồn vừa mang ý nghĩa tôn vinh "Bà mẹ xứ sở” vừa thể hiện cả một quá trình tín ngưỡng dân gian mang ý nghĩa tâm linh giữa hai dân tộc Chăm – Việt, vừa là sự giao thoa giữa văn hoá Việt – Chăm và văn hoá các dân tộc miền núi Quảng Nam- Đà Nẵng.
VI. Các hoạt động của lễ hội:
1. Phần lễ:
Phần lễ được cúng tế theo những nghi thức truyền thống bao gồm: rước nước, cúng trâu sống, hát lễ, dâng hương, rước cộ.bathubon_tuoitrecomvn
Ngoài việc người dân địa phương chuẩn bị lễ vật cúng Bà thì những du khách thập phương đến tham dự lễ cũng mang theo hoa quả, lễ vật đến dâng Bà.
2. Phần hội:
Nhiều trò chơi dân gian được tổ chức, nhiều cuộc tranh tài thú vị như: bóng chuyền, hô bài chòi, hát tuồng, thi kéo co, bịt mắt bắt vịt, đánh nẻ, cờ tướng, đua thuyền trên sông, …
Ngoài ra còn có phần "ẩm thực địa phương”. Các món đặc sản của vùng quê xứ Quảng như món mì quảng cá mòi, chả cá mòi, ram cá mòi, cháo đùm, bánh đúc…được bày bán trong khu vực lễ hội để phục vụ du khách.
VII. Đối tượng thu hút:
Dù qui mô lớn hay nhỏ thì hằng năm lễ hội Bà Thu Bồn vẫn thu hút ngoài người dân ở tại địa phương còn có hàng nghìn du khách thập phương đến tham dự.
VIII. Khả năng tham gia của du khách:
1. Phần lễ:
Du khách có thể mang theo lễ vật, hoa quả đến dâng hương Bà.
Xem quá trình diễn ra lễ ở lăng Bà, các nghi thức truyền thống như đã kể ở trên.
Thuê thuyền đi theo đoan rước nước ở thượng sông Thu Bồn.
2. Phần hội:
Du khách có thể xem biểu diễn nghệ thuật hát bài chòi, hát tuồng và các trò chơi dân gian.
Thưởng thức nhiều món đặc sản xứ Quảng (như đã nêu ở trên) được bày bán ở các quán trong khu vực ẩm thực của lễ hội trong suốt hai ngày diễn ra lễ hội.
Chương trình lễ hội Bà Thu Bồn năm 2008:
Ngày 11/02 Âm lịch:
Buổi sáng:
- 7h30: khai mạc giải bóng chuyền nam, nữ và các trò chơi dân gian
- 8h00: khai trương các quầy hàng lưu niệm, ẩm thực
- 8h00: hô bài chòi
- 9h00: Lễ bài trí và tiếp đón quan khách, dân làng.
Buổi chiều:
- Các hoạt động buổi sáng vẫn tiếp tục diễn ra
- 13h30: Chung kết bóng chuyền nam, nữ
- 14h00: Khai mạc trưng bày ảnh tư liệu: "Tín ngưỡng thờ Bà ở miền Nam”
- 14h00: Hội thi nữ công gia chánh
- 15h00: Thi kéo co, bịt mắt bắt vịt, đánh nẻ, cờ tướng, xe đạp chậm.
Buổi tối:
- 19h30: Khai mạc lễ hội
- 20h20: Đêm hội lửa thiêng – hoa đăng trên sông
- 20h30: Biểu diễn nghệ thuật tuồng.
Ngày 12/02 Âm lịch:
Buổi sáng:
- 8h00: Lễ rước nước
- 9h00: Lễ đại tế
- Khai mạc giải đua thuyền nam nữ ( giải Hòa bình ).
Buổi chiều:
- 13h30: Đua thuyền nam nữ ( giải chính thức )
- 16h00: Tổng kết, trao thưởng và bế mạc lễ hội.
|